Οι πρόσφατες εξελίξεις στη διαμάχη Ινδίας – Πακιστάν για το Κασμίρ έχουν οδηγήσει σε μια από τις σοβαρότερες κλιμακώσεις των τελευταίων ετών, με στρατιωτικές επιχειρήσεις, διπλωματικές ρήξεις και αυξημένο κίνδυνο ευρύτερης σύγκρουσης.
Η επίθεση στο Πάχαλγκαμ και η αντίδραση της Ινδίας
Στις 22 Απριλίου 2025, μια τρομοκρατική επίθεση στην περιοχή Πάχαλγκαμ του ινδικού Κασμίρ είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 26 ατόμων, κυρίως Ινδών τουριστών. Η οργάνωση The Resistance Front, που συνδέεται με την πακιστανική Lashkar-e-Taiba, ανέλαβε την ευθύνη. Η Ινδία κατηγόρησε το Πακιστάν για υποστήριξη των τρομοκρατών, αν και το Ισλαμαμπάντ αρνήθηκε κάθε εμπλοκή.
Ως απάντηση, στις 7 Μαΐου, η Ινδία ξεκίνησε την επιχείρηση “Sindoor”, εξαπολύοντας πυραυλικές και αεροπορικές επιθέσεις σε εννέα στόχους στο Πακιστάν και στο πακιστανικά διοικούμενο Κασμίρ, στοχεύοντας υποδομές που φέρονται να σχετίζονται με τρομοκρατικές οργανώσεις όπως οι Jaish-e-Mohammed και Lashkar-e-Taiba.
Αντίποινα του Πακιστάν και διεθνείς αντιδράσεις
Το Πακιστάν χαρακτήρισε τις επιθέσεις της Ινδίας ως “πράξη πολέμου” και ισχυρίστηκε ότι κατέρριψε πέντε ινδικά μαχητικά αεροσκάφη και ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος. Επιπλέον, ανέφερε ότι οι ινδικές επιθέσεις προκάλεσαν τον θάνατο τουλάχιστον 26 αμάχων, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, και τραυμάτισαν 46 άτομα.
Η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών, των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, εξέφρασε έντονη ανησυχία και κάλεσε και τις δύο πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση για να αποφευχθεί περαιτέρω κλιμάκωση.
Διπλωματική κρίση και εσωτερικές εξελίξεις
Η κρίση οδήγησε σε σοβαρή επιδείνωση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Η Ινδία απέλασε Πακιστανούς διπλωμάτες, ανακάλεσε τις δικές της αποστολές, ανέστειλε τη Συνθήκη των Υδάτων του Ινδού και έκλεισε τα σύνορα. Το Πακιστάν απάντησε με την αναστολή της Συμφωνίας της Σίμλα, την απέλαση Ινδών διπλωματών και το κλείσιμο του εναέριου χώρου και των εμπορικών διαδρομών.
Η πρόσφατη κλιμάκωση υπογραμμίζει τη συνεχιζόμενη ευθραυστότητα της ειρήνης στην περιοχή του Κασμίρ. Παρά τις διεθνείς εκκλήσεις για αποκλιμάκωση, οι εντάσεις παραμένουν υψηλές, με τον κίνδυνο περαιτέρω σύγκρουσης να είναι υπαρκτός.
Το ιστορικό
Η περιοχή του Κασμίρ βρίσκεται στην καρδιά μιας από τις πιο παρατεταμένες και επικίνδυνες διεθνείς διαμάχες στον κόσμο. Από τη στιγμή της διαίρεσης της Βρετανικής Ινδίας το 1947, η Ινδία και το Πακιστάν έχουν εμπλακεί σε διαρκείς αντιπαραθέσεις και πολεμικές συγκρούσεις για τον έλεγχο αυτού του στρατηγικής σημασίας και φυσικής ομορφιάς τόπου. Η διαμάχη για το Κασμίρ δεν είναι μόνο θέμα εδαφικής κυριαρχίας, αλλά αγγίζει και εθνικές, θρησκευτικές και γεωπολιτικές πτυχές που καθιστούν την επίλυσή της ιδιαίτερα περίπλοκη.
Η σύγκρουση ξεκινά με τη διάσπαση της Βρετανικής Ινδίας το 1947, όταν ιδρύθηκαν τα ανεξάρτητα κράτη της Ινδίας και του Πακιστάν. Η διαίρεση βασίστηκε σε θρησκευτικά κριτήρια: το Πακιστάν δημιουργήθηκε ως κράτος για τους μουσουλμάνους, ενώ η Ινδία διατήρησε κοσμικό χαρακτήρα με πλειοψηφία Ινδουιστών.
Το πριγκιπάτο του Τζαμού και Κασμίρ, με μουσουλμανική πλειοψηφία αλλά κυβερνήτη ινδουιστή, βρέθηκε σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι. Ο Μαχαραγιάς Χαρί Σινγκ δίστασε να ενταχθεί σε οποιοδήποτε από τα δύο κράτη. Όταν όμως Πακιστανοί φυλετικοί μαχητές εισέβαλαν στην περιοχή, ζήτησε βοήθεια από την Ινδία, η οποία ανταποκρίθηκε μόνο μετά την υπογραφή του Εγγράφου Προσχώρησης, μέσω του οποίου το Κασμίρ ενώθηκε επισήμως με την Ινδία.
Πολεμικές συγκρούσεις και αδιέξοδα
Η πρώτη σύγκρουση ξέσπασε το 1947-1948, καταλήγοντας σε εκεχειρία με τη διαμεσολάβηση του ΟΗΕ και τη διαίρεση της περιοχής σε δύο ζώνες:
- ο Ινδικά ελεγχόμενο Κασμίρ, γνωστό ως Τζαμού και Κασμίρ
- Το Πακιστανικά ελεγχόμενο Κασμίρ, γνωστό ως Αζάντ Τζαμού και Κασμίρ και Γκιλγκίτ-Μπαλτιστάν
Ακολούθησαν άλλοι δύο πόλεμοι το 1965 και το 1971. Ο τελευταίος, αν και εστιαζόταν στην ανεξαρτησία του Ανατολικού Πακιστάν (νυν Μπανγκλαντές), επιδείνωσε περαιτέρω τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Η ένταση κορυφώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν και οι δύο χώρες πραγματοποίησαν πυρηνικές δοκιμές. Από τότε, οποιαδήποτε στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ τους έχει την απειλή της πυρηνικής κλιμάκωσης.
Το Παρόν: Μια περιοχή σε συνεχή ένταση
Η σημερινή κατάσταση είναι ιδιαίτερα τεταμένη. Η Ινδία, το 2019, ανακάλεσε το Άρθρο 370 του Συντάγματός της, που προσέδιδε ειδικό καθεστώς αυτονομίας στο Κασμίρ, και το μετέτρεψε σε ομόσπονδη περιοχή υπό άμεσο έλεγχο του Νέου Δελχί. Η ενέργεια αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από το Πακιστάν και οδήγησε σε νέα κύματα διαμαρτυριών και βίας.
Επιπλέον, το Κασμίρ αντιμετωπίζει συνεχείς εντάσεις μεταξύ του ινδικού στρατού και ενόπλων ανταρτών, ενώ οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταγγέλλουν παραβιάσεις τόσο από ινδικές όσο και από πακιστανικές δυνάμεις.
Συμπεράσματα
Η διαμάχη για το Κασμίρ είναι μια σύγκρουση βαθιά ριζωμένη σε ιστορικά τραύματα, θρησκευτικές ταυτότητες και γεωπολιτικές φιλοδοξίες. Παρά τις κατά καιρούς προσπάθειες για διπλωματική επίλυση, το ζήτημα παραμένει άλυτο, κρατώντας ομήρους εκατομμύρια κατοίκους της περιοχής και επηρεάζοντας τις σχέσεις στην ευρύτερη περιοχή της Νότιας Ασίας. Η ειρηνική επίλυση προϋποθέτει θάρρος, κατανόηση και έναν ειλικρινή διάλογο μεταξύ των δύο χωρών, αλλά και σεβασμό στη βούληση των κατοίκων του Κασμίρ.
